MESLEK HASTALIĞI

            5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 14. Maddesin de meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması hususu düzenlenmiştir. Anılan düzenlemeye göre;

“Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.” Denilmek suretiyle tanımı yapılmıştır.

Meydana Gelen Bir Olayın Meslek Hastalığı Sayılabilmesi İçin Gerekli Şartlar

1-Öncelikle işçi sigortalı olmalıdır.

2-Bu hastalık işçinin işini yürüttüğü iş sebebiyle oluşmuş olmalıdır. Bu demektir ki gördüğü iş veya işyeri koşulları arasında uygun bir illiyet bağı bulunmalıdır.

3-İşçinin hastalığı aniden değil sürekli olarak çalışması nedeniyle yani belli bir devamlılık neticesinde meydana gelmiş olmalıdır. Zaten aniden olsa iş kazası sayılır.

4- İşçi bedensel veya ruhsal özürlü bir duruma düşmüş veya yaşamını yitirmiş olmalıdır.

5-İşçinin yakalandığı meslek hastalığı Yönetmelikte ve Tüzükte belirtilen meslek hastalıklarından olmalı ve belirtilen sürede hastalığın meydana çıkması gerekmektedir.

6-Son olarak da meslek hastalığının da kurum sağlık kurulu raporu ile saptanması gerekir. Fakat hastalığın mesleki olduğu konusunda uyuşmazlık söz konusu ise yüksek sağlık kurulu kararı bulunması gerekir.

            Meslek hastalıkları Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinin 18. Maddesin de beş ana grupta toplanmıştır. Şöyle ki;

a) A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları,

b) B Grubu: Meslekî cilt hastalıkları,

c) C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer meslekî solunum sistemi hastalıkları,

ç) D Grubu: Meslek bulaşıcı hastalıklar,

d) E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları olmak üzere beş grupta toplanmıştır.

Öte yandan bu saydığımız hastalıklar ya işçinin çalışıyorken meydana gelmesi gerekir ya da işçinin işten ayrıldıktan sonra işverenin yükümlülük süresi içerisinde ortaya çıkmış olması gerekir. Tüzükte yükümlülük süresi her hastalık için değişmektedir. Buna binaen meslek hastalıkları için belirtilmiş̧ genel yükümlülük süreleri en az 3 gün en fazla 15 yıl arasındadır.

Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun bildirim yükümlülüğünden işveren mükelleftir. 5510 sayılı kanunun 14. Maddesi uyarınca “Meslek hastalığının 4 üncü maddenin birinci fıkrasının; a) (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından, sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından,29 b) (b) bendi kapsamındaki sigortalı bakımından ise kendisi tarafından, bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç işgünü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile Kuruma bildirilmesi zorunludur. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen veya yazılı olarak bildirilen hususları kasten eksik ya da yanlış bildiren işverene veya 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıya, Kurumca bu durum için yapılmış bulunan masraflar ile ödenmişse geçici iş göremezlik ödenekleri rücu edilir.”

İşveren bu bildirim yükümlülüğünü E-sigorta uygulaması ile veya iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile ya elden teslim edebilir ya da posta yolu ile gönderebilecektir.

Meslek Hastalığı Bakımından İşveren ve Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu

            5510 sayılı Kanunun 21. Maddesinde düzenleme alanı bulmuştur. Anılan düzenlemeye göre; “İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır.

İş kazasının, 13 üncü maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sürede işveren tarafından Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, Kurumca işverenden tahsil edilir.

İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücu edilir.” Denilmek suretiyle kanun koyucu tarafların sorumluluğun çerçevesini çizmiştir.

İşçinin Meslek Hastalığına Tutulmasının Kişisel Sonuçları

1-İşçi geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneğine hak kazanır.

2-Sürekli iş göremezlik geliri bağlanılabilir.

3-Meslek hastalığı sonucu işçi yaşamını yitirmesi halinde cenaze ödeneği verilir.

4- Meslek hastalığı sonucu yaşamını yitiren işçinin hak sahiplerine gelir bağlanacaktır.

5- Öte yandan gelir bağlanmış kız çocukları için evlenme ödeneği de verilecektir.

Maddi ve Manevi Tazminat Hakkı

Meslek hastalığına yakalanan işçinin bu tazminatları alabilmesi için meslek hastalığı raporunu almış olması gerekir. Maddi tazminatın miktarının belirlenmesin de ise şu üç unsur etkili olacaktır.

1-     Tarafların kusur oranları dikkate alınır.

2-     İşçinin en son geliri ne kadardı.

3-     İşçide maluliyet varsa maluliyet oranı dikkate alınacaktır.

Manevi tazminatlar için yine işçinin uğradığı bu hastalıktan dolayı çektiği elem ve ıstırabın karşılığı olarak bir miktar para veya işçinin yaşamını yitirmesi halinde hak sahiplerinin elem ve ıstırabını azaltma adına bir miktar para talep edilecektir. Maddi ve manevi tazminat alacak kalemleri için 10 yıllık zamanaşımı vardır. Görevli mahkeme iş mahkemeleri olup yetkili mahkeme davalının yerleşim yeri veya işin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.